Historia wina liczy sobie około 10 000 lat. Odkrycia archeologiczne przeprowadzane u podnóży Kaukazu dowodzą, że w regionie tym już w epoce neolitu prowadzona była uprawa winorośli i produkcja wina. Winiarstwo bywało przedstawiane na liczących około 5000 lat hieroglifach egipskich. Od Egipcjan uprawę winorośli przejęli Grecy, a następnie Rzymianie i ludy przez nich podbite.

Czym jest enoturystyka?

Enoturystyka, czyli turystyka winiarska to gałąź turystyki związana ze zwiedzaniem miejsc, w których uprawiana jest winorośl. Polega ona na poznawaniu regionów winiarskich i szeroko rozumianej kultury wina. Pomimo stosunkowo niedługiej, zaledwie kilkudziesięcioletniej historii enoturystyki, zwiedzający może przenieść się w czasie dziesiątki, a nawet setki lat, gdyż właściciele winnic najczęściej pieczołowicie dbają o zachowanie rodzimego dziedzictwa związanego z produkcją wina. Ludzie ci, to najczęściej niezwykle barwne osobowości będące skarbnicami wiedzy nie tylko o własnej winnicy, ale także o historii i uprawie winorośli w regionie.

Turystyka winiarska to szansa 

Zwiedzanie winnic i regionów winiarskich często łączy się z uczestnictwem w różnego rodzaju festiwalach i imprezach związanych z kulturą winiarską. To niepowtarzalna okazja do degustacji lokalnych specjałów oferowanych przez regionalne restauracje. Niektórzy turyści przyjeżdżają w rejony uprawy winogron po to aby połączyć przyjemne z pożytecznym i wziąć udział w winobraniu.

Turystykę winiarską cechuje głęboki humanizm, gdyż produkcja wina skupia się na człowieku i jego miejscu w historii na tle świata przyrody. Wino, jako szlachetny napój, pite w rozsądnych ilościach działa na człowieka relaksująco i rozweselająco, zwiększa otwartość na innych ludzi, ich tradycję i kulturę. Jeśli odwiedzający spędzi czas, podróży szlakiem winnic w sposób, który go ubogaci wewnętrznie, zaspokoi potrzeby jego podniebienia oraz potrzebę interakcji z innymi, przyjaźnie do niego nastawionymi ludźmi, to taki turysta poczuje potrzebę kontynuacji rozwijania swojej pasji, będzie chętnie wracał do danej winnicy lub będzie poszukiwał nowych doznań w innych winnicach i na innych szlakach. Którąkolwiek drogę obierze, stanie się ambasadorem turystyki winiarskiej i wina przyciągając do winnic kolejnych turystów.

Łyk historii enoturystyki

Do naszych czasów zachowały się wzmianki starożytnych kronikarzy mówiące o tym, że zamożni Grecy czy Rzymianie chętnie podróżowali do miejsc znanych z produkcji wina. Jednakże enoturystyka w dzisiejszym rozumieniu tego słowa rozwinęła się dopiero w pierwszej połowie XX wieku. Przedstawiciele klasy średniej stawali się coraz liczniejsi i coraz bogatsi. Zamiłowanie do wykwintnych dań i napojów skłaniało ich do pogłębiania wiedzy o tym, co pojawiało się na ich talerzach i w kieliszkach.

Początkowo winiarskie ścieżki edukacyjne zaczęły się pojawiać w latach 20-tych w Niemczech. Pół wieku później każdy z regionów winiarskich kraju mógł się poszczycić posiadaniem szlaków enoturystycznych. Ich powstanie było wynikiem intensywnie rosnących potrzeb zaspokojenia ciekawości ludzi odnośnie powiększającej się z każdym rokiem palety krajowych win, różnic między nimi, sposobów wytwarzania, a także okolic, z których one pochodzą.

Turystyka winiarska w regionach Europy

Tradycyjnie krajami Europy mocno związanymi z winem i odnoszącymi sukcesy w turystyce winiarskiej, są kraje śródziemnomorskie i zachodnioeuropejskie, jak Włochy, Grecja, Francja, Hiszpania czy Portugalia. To tutaj rozwój winiarstwa osiągnął swoje wyżyny a wina z nich pochodzące cieszą się od lat najwyższą renomą. Niemalże każda z prowincji w tych krajach związana jest z winami.

Z uprawy winorośli słyną także inne państwa południowej i środkowej Europy, jak kraje bałkańskie, Austria, Szwajcaria, Węgry czy Mołdawia. Są one coraz chętniej odwiedzane przez amatorów turystyki winiarskiej, a trunki w nich produkowane cieszą się rosnącą popularnością na świecie. 

Winnice to element krajobrazu, który doczekał się aż siedmiu wpisów na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Wpisane na nią zostały: we Francji - winnice i obiekty związane z produkcją wina w Szampanii i Burgundii; w Portugalii - Alto Douro, czyli region winny górnego Duero oraz krajobraz winny należącej do archipelagu Azorów wyspy Pico; w Szwajcarii - winnice w Laveaux nad Jeziorem Genewskim; na Węgrzech - krajobraz kulturowy Tokaju oraz we Włoszech - krajobraz winnic Piemontu.

Turystyka winiarska dynamicznie rozwija się także u sąsiadów Polski. Niemcy, w których narodziła się współczesna enoturystyka mają szczególnie mocno rozwiniętą kulturę wina. Wina reńskie od lat należą do najwyżej cenionych w Europie.

Nie tylko Europa - enoturystyka na innych kontynentach

Uprawa winorośli to nie tylko domena Europejczyków. Rozwija się ona dynamicznie wszędzie tam, gdzie występuje klimat zbliżony do słynących z winnic terenów śródziemnomorskich. Znakomite wina produkowane są w Australii, Nowej Zelandii, Południowej Afryce i krajach Nowego Świata jak: Stany Zjednoczone, Kanada, Meksyk, Chile czy Argentyna.

W Stanach Zjednoczonych uprawa winorośli i turystyka winiarska najsilniej rozwinęły się w Kalifornii, której liczne słoneczne doliny mają idealny mikroklimat sprzyjający zakładaniu winnic. Kojarząca się raczej z chłodnym klimatem Kanada cieszy się coraz większym zainteresowaniem znawców win. Winiarze z terenów położonych na południu Kanady produkują wysokiej jakości gatunki zarówno białego jak i czerwonego wina.

Turystyka winiarska w regionach w Polsce

Winiarstwo w Polsce odrodziło się stosunkowo późno, zaledwie około trzydziestu lat temu, ale niemalże od razu zaczęło się silnie rozwijać. Powstawały małe rodzinne winnice i winiarnie. Pomimo iż polskie winiarstwo jest stosunkowo młode, jego rozwój w naszym kraju pociągnął za sobą zainteresowanie miłośników wina. Wycieczki z przewodnikiem nie są jeszcze bardzo popularne, ale w regionach winnych Polski sytuacja enoturystyczna rozwija się dynamicznie. Polskie wino cieszy się rosnącym zainteresowaniem zarówno w kraju jak i za granicą. Dni i festiwale wina, jakie odbywają się w najważniejszych ośrodkach winiarskich Polski, w Zielonej Górze i Jaśle stanowią magnes dla turystów krajowych i zagranicznych. Degustacje win produkowanych przez poszczególnych winiarzy, wycieczki do winnic, prelekcje o winie i inne atrakcje sprawiają, że wino pochodzące z Polski zdobywa coraz większą popularność.

Enoturystyka rozwija!

Enoturystyka oferuje znaczące możliwości rozwoju dla regionów, szczególnie dla tych, które posiadają tradycje winiarskie. Przede wszystkim, przyciąga turystów, którzy są zainteresowani bardziej autentycznymi i angażującymi doświadczeniami. Dzięki temu, lokalne społeczności mogą zyskać nowe źródła dochodu, nie tylko z bezpośredniej sprzedaży wina, ale także z innych powiązanych usług, takich jak zakwaterowanie, restauracje, czy organizowane degustacje. Enoturystyka może przyczynić się do zrównoważonego rozwoju regionu. Poprzez promowanie odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji, regiony winiarskie mogą podkreślić swoje zobowiązanie do ochrony środowiska i zachowania dziedzictwa kulturowego. W konsekwencji, może to przyciągnąć bardziej świadomych konsumentów i turystów, którzy cenią te wartości.

Enoturystyka stwarza również możliwość edukacji i uczenia się. Przez udział w degustacjach win, warsztatach czy zwiedzaniu winnic, turyści mają okazję zgłębić wiedzę o winie, jego produkcji, a także historii i kulturze regionu. Taka edukacja może przyczynić się do podniesienia poziomu aprecjacji lokalnych win, co w dłuższej perspektywie może przyczynić się do rozwoju całego sektora winiarskiego w regionie. Jedną z form promocji rodzimego winiarstwa i enoturystyki jest wytyczenie szlaków turystycznych z nimi związanych. W województwie podkarpackim istnieją trzy szlaki winiarskie, w tym Karpacki Szlak Wina a przez okolice Zielonej Góry przebiega m.in. Lubuski Szlak Wina i Miodu. W poszczególnych winnicach można degustować i nabywać wino, a także poznawać tajniki uprawy winorośli.

Kiedy najlepiej wyruszyć w podróż szlakiem wina?

W zasadzie nie ma przeciwwskazań aby zwiedzać miejsca związane z uprawą winorośli i produkcją wina przez cały rok, jednakże wyjazdy enoturystyczne najczęściej organizowane są pod koniec lata, w okresie zbioru owoców.

Podsumowanie

Enoturystyka jest szansą na rozwój dla wielu regionów, stwarzając nowe możliwości gospodarcze, promując zrównoważony rozwój i edukację. Może przyczynić się do ożywienia lokalnej gospodarki, zachowania dziedzictwa kulturowego i ochrony środowiska, jednocześnie oferując unikalne i satysfakcjonujące doświadczenia dla turystów. Turystyka winiarska to nie tylko zwiedzanie winnic i degustacja win, ale także edukacja na tematy związane z zakładaniem winnic czy zakupu akcesoriów do przechowywania, podawania i produkcji wina. Rozwój enoturystyki coraz częściej stanowi impuls do powstawania infrastruktury związanej z bazą noclegową i gastronomiczną, przy winiarniach powstają centra szkoleniowe i konferencyjne.